Llingües nilótiques occidentales

Llingües nilótiques occidentales
Distribución xeográfica	África oriental
Países	Etiopía Sudán del Sur Uganda
Filiación xenética	Nilo-saḥarianu   Sudánicu oriental     Kir-Abbaia       Nilóticu         Nilóticu occidental
Códigu Glottolog	west2493
Ver tamién Idioma - Families - Clasificación de llingües
[editar datos en Wikidata]

Les llingües nilótiques occidentales son un grupu de llingües nilótiques, falaes por dellos pueblos nilóticos ente los que tán los dinka, los nuer y los luo.

Clasificación

Les llingües nilótiques occidentales estrémense convencionalmente en dos grupos:

• Dinka-Nuerː
  • Grupu dinkaː dinka centromeridional, dinka suroccidental, dinka nororiental, dinka noroccidental, dinka suroriental.
  • Grupu nuerː reel, nuer
• Lwoo (Luo):
  • Grupu lwoo septentrionalː anuak, belanda bor, burun, jumjum, luwo, mabaan, päri, shilluk, thuri
  • Grupu lwoo meridional: acholi, adhola, alur, kumam, lango, luo

Antes de la clasificación de Joseph Greenberg de les llingües africanes el términu "nilóticu" referíase namái a lo qu'anguaño se denomina "nilóticu occidental" tando los otros grupos clasificaos dientro de les "llingües nilo-camítiques". Ello ye que esisten interesantes diferencies ente estes llingües. Polo que respecta a les formes pronominales la diferencia ente la caña occidental y les otres dos ye especialmente bultable: les cañes meridional y oriental tienen formes especiales na inflexón de persona que nun apaecen na caña occidental. Otru puntu en que difieren ye l'orde básicu (VSO predominante nel grupu oriental y meridional; y SVO nel grupu occidental).

Comparanza léxica

Los numberales en distintes llingües nilótiques occidentales son:

GLOSA	Dinka-Nuer		Lwoo septentrional					Lwoo meridional			PROTO- NILÓTICU Oc.
	dinka padang	nuer	belanda- bor	luwo	mabaan	pari (lokoro)	shilluk	acholi (labwor)	adhola	kumam
'1'	tò̤k	kɛ́ɛ̀l	ákɛɛ̂l	áciɛ̄lɔ́	cyɛ́ɛlɔ̀	acyelo took	àkjɛ̀l	àcíèl	ɑ́cêr	ɑ̀cɛ́l	*-kyɛl
'2'	ròw	rɛ̌w	arɛ̂w	á̟riɔ̄w	yɛ́ɛwɔ̀	aryo ireek	áɾjɛ̀w	àríò	ɑ́rîo	ɑ̀ré	*-rɛw
'3'	dyá̤k	dyɔ̌k	àdéɡ	á̟dá̟ɡ	ɗɔ́ɔ́ɡɔ́	adögo gala	ádə̀k	àdék	ɑ́dêːk	ɑ̀dēk	*-dyak
'4'	ŋwán	ŋwán	àŋwɛ́n	áŋwɛ̄ːn	ŋáánɔ̀	aŋweno	áŋwɛ̀n	àŋwɛ̂n	ɑ́ŋʷên	òŋwɔ́n	*-ŋwan
'5'	d̪yì̤c	d̪yè̤c	àbíc	àbī̟ːj	d̪ɔ́ɔ́yɔ̀	abijo kunat	ábîc	àbîc	ɑ́bîːc	kɑ̄ɲ	*-bɨc *-d̪yɨc
'6'	d̪ètém	bʌ̤́kɛ̀l 5+1	àbíc kúkɛ́l 5+1	ábíciɛ̄l 5+1	5+1	abicyelo bukel	ábîkjɛ̀l 5+1	àbícíèl 5+1	ɑ̀ᵘcèr 5+1	kɑ́ɲ ɑ̀pé 5+1	*-bɨ-kyɛl
'7'	d̪ɔ̀rɔ́w	bʌ̤rɔ̀w 5+2	àbíc kúrɛ̂w 5+2	ábɛ́riɔ̄w 5+2	5+2	abiryo buryo	abìɾjɛ̀w 5+2	àbíìrɔ́ 5+2	ɑ̀bírîo 5+2	kɑ̄ɲ ɑ̀ré 5+2	*-bɨ-rɛw
'8'	bɛ̤́t	bʌ̤̀dá̤k 5+3	àbíc kùdēēk 5+3	á̟bɛ̟́dā̟ɡ 5+3	5+3	abidö̈go bodök	àbîdèk 5+3	àboôrà 5+3	ɑ́bôːrò 5+3	kɑ̄ɲ ɑ̀wūní 5+3	*-bɨ-dyak
'9'	d̪ɔ̀ŋwán	bʌ̤́ŋwàn 5+4	àbíc kúŋwɛ̂n 5+4	á̟bɛ̟́dā̟ɡ 5+3	5+4	abuŋweno buŋwan	ábîŋwɛ̀n 5+4	àbúŋwɛ́n 5+4	ɑ̀búŋʷèn 5+4	kɑ̄ɲ ɑ̀ŋɔ́n 5+4	*-bɨ-ŋwan
'10'	t̪yɛ́ɛ̀r	wá̤l	áfaàr	āpāːr	ínyáákkɛ̀n	apar	pjáár	àpáàr	ɑ́pɑ̂ːr	tɔ̄mɔ́n	*-paar

Referencies

Bibliografía

• Datos: Q3114989